Çarpanlarda 1 Sayılır Mı?
Düşüncelerimin en derin köşelerinde sık sık dönüp durduğum bir soru var: Çarpanlarda 1 sayılır mı? Bu soru, matematikle ilgisi olmayan bir gencin bile zaman zaman içini kemirir. O kadar basit ve anlaşılır ki, bir anda insanın kafasında beliren soruların nereye gittiğini takip etmek çok zor. Ama ben, Kayseri’de 25 yaşında, duygusal bir genç yetişkin olarak, bazen en karmaşık soruları bulup içimden çözmek istiyorum. Hatta, bir matematiksel terim bile içimde büyük bir duygu seline dönüşebiliyor.
Bir Yaz Akşamı ve Çarpanlar
O yaz akşamı hala aklımda. Hava sıcak, güneş batmak üzereydi. Dışarıda rüzgarın hafif esintisi, içimi serinletiyordu. Ancak kalbim, bana sorular sormaktan bir türlü duramıyordu. O gün, eski arkadaşlarımla buluşmak için dışarı çıkmıştım. Her şey normaldi, ta ki o anı yaşamaya başlayana kadar.
Herkes oradaydı. İlkokuldan beri birbirimizi tanıyan, belki de hayatımda en uzun süre birlikte vakit geçirdiğim insanlar… Sohbet etmeye başladık. Geçmişi hatırladık, anılar tazeledi. Derken birden konu, ilginç bir şekilde matematiğe kaydı. Ben de söze karıştım; her zaman ilgimi çeken bir konu olmuştu, ama bu kez başka bir yere doğru evrildi.
Biri, “Matematikte çarpanlar var ya, işte o çarpanlarda 1 sayılır mı?” diye sordu. Benim aklımda hemen patlayan düşünceler, o kadar karmaşık ve derindi ki… İçimde bir şeyler kırıldı. Bir sorunun bu kadar basit olup da beni bu kadar içine çekmesi garipti. O kadar anlamsız bir şeydi ki, hemen cevabımı vermek istedim. Ama derin bir nefes aldım, çünkü düşüncelerim o kadar hızla akıyordu ki.
Hayal Kırıklığı ve Çarpanlar
Evet, bir taraftan cevabı biliyordum: Çarpanlarda 1 sayılmaz. Ancak içimde başka bir his vardı. Hayal kırıklığına uğramıştım. Bazen en basit şeyler bile insanı bu kadar derinden etkileyebiliyor. Sanki hayatımda en küçük şey bile önemliymiş gibi hissediyorum bazen. O gün de öyle oldu.
Hepimizin bildiği gibi, çarpanlar aslında bir sayıyı bölen tüm sayılardır. Ama 1, bir sayıyı bölse de çarpan olarak sayılmıyor. Buna inanmak zor olabiliyor. Hani, insan bazen bir şeyin bir parçası olmak ister, ama bu bazen mümkün olmaz. 1, diğer sayılara göre o kadar küçük, o kadar önemsiz gibi görünüyordu. Ama yine de bir şeyler eksikti. Hani hepimiz “kendi yerini bulamayan bir parçayı” ararız ya, işte o an ben de kendimi tam orada buldum.
Hayatımda birçok şeyin yerini bulamaması gibi, 1 de bir çarpan olmuyor. Ama yine de 1’in değeri çok büyük. Yine de çok önemli. O anda, bu soruya takılmam aslında içimdeki yalnızlıkla da bağlantılıydı belki de. Belki de 1, hayatın en küçük ama en önemli parçasıydı, sadece bazen fark edilmiyordu. İnsanlar bazen çok basit şeyleri bile göz ardı edebiliyor.
Çarpanlarda 1 Sayılır Mı?
Arkadaşlarım o sırada başka bir konuya dalmışlardı. Ama ben hala 1’in sayılıp sayılmadığını düşünüyorum. Hayatta bazen en küçük parçalar, en büyük farkları yaratır. 1’in eksik olduğu bir çarpan grubunda, bir şey eksik kalmaz mı? Bu soru da tam olarak böyle bir şeydi: Küçük bir detay gibi görünen 1, aslında tüm sistemin temelini oluşturuyordu.
O akşam biraz daha fazla düşündüm. Belki de 1, matematikte sayılmıyor ama hayatın içinde sayılması gereken bir şeydi. İnsan bazen o kadar büyük soruların içinde kaybolur ki, küçük sorulara bile takılabilir. Ama içimde bir his vardı: 1 sayılmaz belki, ama o eksiklik bir şeyin tamamlanması için gereklidir. Çünkü eksik olan her şey, insanı derinden etkiler. Belki de insan olmak, bazen eksik olmaktır ve eksik olmak, büyümek için gerekli bir adımdır.
Bir Anlık Duygusal Yolculuk
Duygusal olarak bu soruya bağlanmak belki garip gelebilir, ama hayatta bazen küçük bir soru, en büyük duygusal değişimleri tetikleyebilir. Çarpanlarda 1 sayılmaz ama hayatın her anında, bir eksiklik ya da bir boşluk da olsa, yine de her şeyin bir anlamı vardır.
O akşam dostlarımla birlikte geçirdiğim zaman, bir anlamda içimdeki soruları daha da derinleştirdi. Benim için, küçük bir soru bile, içsel yolculuğumda büyük bir anlam taşıyordu. Ve belki de bu yazıyı yazmamın nedeni de bu duyguyu paylaşma isteğiydi. Matematiksel olarak 1, çarpan olarak sayılmasa da, kalbimde her zaman sayılır. Bunu kabul etmek belki de hayatta her şeyin bir yerinin olduğunu anlamamı sağladı.
Sonunda şunu fark ettim: bazen en basit sorular, içindeki duyguları en derin şekilde dışa vurmanı sağlar. Çarpanlarda 1 sayılmaz mı? Bu soru bir matematiksel tartışmadan çok, hayatın kendisiyle ilgili bir düşünceye dönüştü. Hayatta eksikliklerimizle yüzleşmek, onları kabullenmek ve onlardan bir şeyler öğrenmek zor olabilir. Ama bir şeyi kabul etmek gerekir: bazen en küçük parçalar, en büyük anlamı taşır.