Hemiparezi İyileşir mi? Sokaktan, Hayattan ve Adaletten Bakınca
İstanbul’da yaşıyorum. Sabah metrobüse binerken, akşam vapurdan inerken, işten çıkıp eve yürürken insanları izlemekten kendimi alamıyorum. Bir sivil toplum kuruluşunda çalışınca galiba bu biraz meslek deformasyonu oluyor. Kim nerede zorlanıyor, kimin sesi duyulmuyor, kim görünmez kalıyor… İşte “Hemiparezi iyileşir mi?” sorusu da benim için sadece tıbbi bir başlık değil; sokakta, toplu taşımada, işyerinde karşılığı olan bir mesele.
Hemiparezi, vücudun bir tarafında güçsüzlük olması durumu. Çoğu zaman inme sonrası ortaya çıkıyor ama nedenleri bununla sınırlı değil. Peki hemiparezi iyileşir mi? Bu sorunun yanıtı kişiden kişiye değişiyor ama asıl mesele şu: İyileşme sadece bedensel bir süreç mi, yoksa toplumsal koşullarla da şekillenen bir yolculuk mu?
Hemiparezi İyileşir mi? Cevap Neden Herkes İçin Aynı Değil
Teoride cevaplar belli: Erken müdahale, düzenli fizik tedavi, destekleyici bakım… Ama pratiğe baktığımızda tablo hiç de eşit değil. İstanbul gibi bir şehirde bile bu farklar çok net.
Bir gün otobüste, bastonla tutunmaya çalışan genç bir kadını izledim. Şoför ani fren yapınca neredeyse düşüyordu. Kimse yer vermedi. Hemiparezi iyileşir mi diye sorarken, bu sorunun cevabının sadece hastanelerde değil, otobüs duraklarında da verildiğini düşündüm. Çünkü iyileşme, hareket edebilme, topluma karışabilme, yalnız kalmama haliyle doğrudan ilişkili.
Toplumsal Cinsiyet: Aynı Tanı, Farklı Yükler
Sivil toplumda çalışırken en çok gördüğüm şeylerden biri şu: Kadınlar, hemiparezi gibi bir durum yaşadığında, sadece sağlıkla değil, rollerle de mücadele ediyor. Ev içi sorumluluklar, bakım beklentileri, “idare etmesi gereken” kişi olma hali.
Bir toplantı sonrası sohbet ettiğim bir kadın, “Hemiparezi iyileşir mi diye doktora soruyorum ama asıl soru şu: Ben iyileşene kadar evin işi ne olacak?” demişti. Bu cümle aklıma kazındı. Erkekler için de zorluklar var elbette, ama kadınların üzerindeki görünmez yük iyileşme sürecini doğrudan etkiliyor.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, hemipareziyle yaşayan kişilerin rehabilitasyon sürecine erişimini bile belirleyebiliyor. Fizik tedavi saatleri, bakım desteği, çalışma hayatına dönüş… Hepsi cinsiyete göre farklılaşıyor.
Çeşitlilik ve Erişim: Herkes Aynı Şehirde Aynı Hayatı Yaşamıyor
İstanbul büyük bir şehir ama eşit bir şehir değil. Hemiparezi iyileşir mi sorusu, semte göre bile farklı cevaplar alabiliyor. Bir yakında özel rehabilitasyon merkezleri varken, başka bir yakada insanlar aylarca randevu bekliyor.
Toplu taşımada bunu her gün görüyorum. Asansörü çalışmayan bir metro istasyonu, dik merdivenler, dar kaldırımlar… Hemipareziyle yaşayan biri için bunlar küçük detaylar değil, koca engeller. İyileşme süreci, bu engellerle her gün yeniden mücadele etmek zorunda kalınca sekteye uğruyor.
Engellilik, çoğu zaman bireysel bir durum gibi anlatılıyor ama aslında çevreyle ilgili. Eğer şehir seni dışlıyorsa, hemiparezi iyileşir mi sorusu daha baştan zorlaşıyor.
İş Hayatı ve Sosyal Adalet: Güçsüzlük Bedende mi, Sistemde mi?
Bir işyerinde hemiparezi geçirmiş birinin varlığı hâlâ “istisna” gibi görülüyor. Oysa bu durum, toplumda düşündüğümüzden çok daha yaygın. Sorun şu: İşverenler esnek çalışma, uyarlanmış görevler gibi çözümleri yeterince düşünmüyor.
Bir arkadaşım, inme sonrası hemipareziyle işe dönmeye çalıştı. Fiziksel olarak ilerleme kaydediyordu ama işyerindeki bakışlar, sabırsızlık ve anlayışsızlık onu daha çok yordu. “Hemiparezi iyileşir mi?” sorusu onun için artık tıbbi değil, psikolojik ve sosyal bir soruya dönüşmüştü.
Sosyal adalet tam da burada devreye giriyor. İyileşme, sadece kasların güçlenmesi değil; kişinin onurunu, üretkenliğini ve toplum içindeki yerini koruyabilmesi.
Sonuç: Hemiparezi İyileşir mi? Tek Başına Değilsek Evet
Hemiparezi iyileşir mi? Bu sorunun cevabı ne kesin bir evet ne de net bir hayır. Ama şunu çok net söyleyebilirim: İyileşme, sadece bireyin çabasıyla olmuyor. Toplum, şehir, işyerleri, ulaşım sistemleri, aile yapıları bu sürecin bir parçası.
İstanbul sokaklarında gördüklerim bana şunu öğretti: Eğer daha adil, daha erişilebilir ve daha kapsayıcı bir hayat kurabilirsek, hemipareziyle yaşayan insanlar sadece iyileşmeye çalışmaz; gerçekten iyileşme şansı bulur. Ve bu, hepimizin sorumluluğu.